Poradnik zdrowia psychicznego

Schizofrenia to wciąż jeszcze nie do końca poznana choroba mózgu, która zaburza sposób myślenia i postrzegania świata przez osoby chore. Ludzie zdrowi postrzegają schizofreników jako dziwaków lub osoby aspołeczne. Rzeczywiście choroba nie sprzyja funkcjonowaniu w społeczeństwie, jednak można ją z powodzeniem kontrolować.

Objawy schizofrenii

Chorzy na schizofrenię żyją we własnym świecie i oderwaniu od rzeczywistości. Objawy schizofrenii mają różny charakter i różne nasilenie. Choroba przebiega dynamicznie, objawy mogą nasilać się, przechodząc w tzw. epizody psychotyczne i ustępować samoistnie lub pod wpływem leczenia. Zachowanie osób chorych w fazach remisji jest zbliżone do normalności, podczas gdy w czasie epizodów może być postrzegane przez otoczenie jako co najmniej dziwne, a w skrajnych przypadkach wręcz szokujące. Dzieje się tak dlatego, że chory nie potrafi odróżnić własnych urojeń od rzeczywistości.

Ponieważ choroba jest w rzeczywistości całą grupą zróżnicowanych zaburzeń psychicznych, w zależności od rodzaju choroby u chorych mogą wystąpić:

• objawy paranoi (schizofrenia paranoidalna) – osoby chore uważają się za prześladowane i zagrożone przez otoczenie, konkretne lub wyimaginowane osoby,
• objawy dezorientacji i dezorganizacji (schizofrenia hebefreniczna) – charakteryzują się nieadekwatnością zachowań na rzeczywiste sytuacje, u chorych mogą pojawiać się zaburzenia mowy, zachowania dziecinne, brak emocji, niezdolność do zadbania np. o higienę osobistą,
• objawy katatonii (schizofrenia katatoniczna) – chorzy w ogóle nie reagują na otoczenie i pozostają w bezruchu.

W niektórych przypadkach objawy są nieswoiste, tzn. nie można przypisać ich jednemu typowi schizofrenii – w tej sytuacji diagnozowana jest schizofrenia niezróżnicowana.

Przyczyny schizofrenii

Przyczyny schizofrenii nie zostały dokładnie rozpoznane. Opierając się głównie na statystykach, występujących objawach i charakterze choroby schizofrenię uznano za zaburzenie o charakterze biologicznym. Jej pojawieniu się i rozwojowi sprzyjają:

• cechy genetyczne – choć nie zawsze jest dziedziczona, to jednak choroba ma tendencję pojawiania się w niektórych rodzinach o szczególnych predyspozycjach,
• zaburzenia chemiczne w mózgu – u osób chorych na schizofrenię diagnozowana jest nadprodukcja dopaminy, która jest neuroprzekaźnikiem. Zaburzenie równowagi dopaminowej skutkuje zaburzeniami reakcji na bodźce,
• nieprawidłowa struktura i funkcjonowanie mózgu,
• czynniki środowiskowe – uważa się, że na wystąpienie i rozwój choroby mają czynniki takie, jak ekspozycja na toksyny, narkotyzowanie się, stres psychiczny.

Leczenie schizofrenii

Choć schizofrenii nie można wyleczyć, można ją z powodzeniem kontrolować. Leczenie schizofrenii w szczególności polega na:

• stosowaniu leków przeciwpsychotycznych w celu eliminacji urojeń i halucynacji oraz zaburzeń myślenia,
• psychoterapii, która skupia się na uczeniu pacjenta rozpoznawania symptomów choroby, eliminacji czynników ryzyka, odpowiedniego reagowania na pojawiające się objawy i nauce zachowań umożliwiających funkcjonowanie w społeczeństwie,
• hospitalizacji – w ściśle określonych, ciężkich przypadkach, gdy leczenie ambulatoryjne jest niewystarczające.

Rzadko stosowaną, ale skuteczną metodą leczenia najcięższych przypadków jest terapia elektrowstrząsami.